Αντίο Διονύση!

Σήμερα, 21 Οκτωβρίου 2025, έσβησε η φωνή που μας συντρόφεψε στα πιο ανήσυχα, φωτεινά και μελαγχολικά μας χρόνια — ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Ο τραγουδοποιός που έβαλε λέξεις και ήχους στα όνειρα μιας γενιάς που δεν χωρούσε στα καλούπια.

Ήταν τότε που η εφηβεία μας βούιζε από ερωτήσεις και οι δρόμοι της πόλης μύριζαν αλλαγή.

Στα κασετόφωνα έπαιζε το Φορτηγό, το Περιβόλι του Τρελλού, ο Μπάλλος, κι εμείς, καθισμένοι στα παγκάκια ή στα φοιτητικά δωμάτια, μαθαίναμε απ’ έξω τους στίχους, σαν να ’ταν ψαλμοί μιας άλλης εκκλησίας — της ελευθερίας.

Ο Σαββόπουλος δεν τραγουδούσε απλώς. Μας μύησε σε μια γλώσσα αλλιώτικη, όπου ο έρωτας, η ειρωνεία και η ιστορία γίνονταν ένα.

Θυμάμαι τα καλοκαίρια που έφτανε η φωνή του απ’ το ραδιόφωνο, ανακατεμένη με το θρόισμα των φύλλων και το παράπονο των θαλασσινών βραδιών.

Θυμάμαι τις συναυλίες του, όπου χιλιάδες στόματα τραγουδούσαμε μαζί:

«Ας κρατήσουν οι χοροί, κι η χαρά να μας μείνει…»

Κι ήταν σαν να κρατιόταν στ’ αλήθεια, για λίγο, η χαρά μέσα στη νύχτα.

Μας συντρόφεψε όταν όλα γύρω έμοιαζαν δύσκολα, τότε που οι στίχοι έπρεπε να είναι γρίφοι για να περάσουν τη λογοκρισία, κι όμως εμείς καταλαβαίναμε — γιατί πίσω από κάθε αλληγορία του, χτυπούσε η καρδιά μας.

Μας έμαθε πως το ελληνικό τραγούδι μπορεί να είναι σκέψη, ποίηση, δρόμος και γιορτή μαζί.

Τώρα που έφυγε, νιώθω πως σιγεί ένα κομμάτι από τη φωνή της δικής μας ζωής.

Κι όμως, καθώς γράφω αυτές τις γραμμές, μου έρχεται να χαμογελάσω — γιατί κάπου, στο βάθος του χρόνου, συνεχίζει να ακούγεται:

«Μην το πεις ποτέ, η ζωή είναι αλλού…»

Αντίο, Διονύση.

Οι χοροί θα κρατήσουν. Για σένα, και για τα χρόνια που μας χάρισες.

«Ο πλούτος των λίγων, η πρόκληση των πολλών»

Στην εποχή της υπερσυγκέντρωσης πλούτου, οι αριθμοί σοκάρουν: λίγοι άνθρωποι κατέχουν περισσότερα από όσα κατέχει η μισή ανθρωπότητα μαζί. Από τον Έλον Μασκ μέχρι τις μεγάλες οικονομικές ελίτ της Ευρώπης και της Ελλάδας, η ανισότητα γίνεται όχι μόνο οικονομικό αλλά και κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα. Αυτό το άρθρο εξετάζει πώς η συγκέντρωση πλούτου επηρεάζει τον κόσμο, ποιος είναι ο ρόλος των σοσιαλδημοκρατικών πολιτικών στην Ευρώπη και στην Ελλάδα και τι πρέπει να κάνουν το ΠΑΣΟΚ και οι προοδευτικές δυνάμεις για να επαναφέρουν τον λαϊκό ριζοσπαστισμό στην πολιτική σκηνή.

Στο παγκόσμιο επίπεδο η περιουσία του Έλον Μασκ, που πλησιάζει τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια, αποτελεί σύμβολο της ακραίας οικονομικής ανισότητας. Το 1% του πληθυσμού ελέγχει σχεδόν το μισό παγκόσμιο πλούτο, ενώ το 50% μοιράζεται λιγότερο από το 2%. Όταν η οικονομική δύναμη συνδυάζεται με τεχνολογική κυριαρχία, οι αποφάσεις ενός ατόμου επηρεάζουν όχι μόνο τις αγορές, αλλά και το μέλλον ολόκληρης της ανθρωπότητας.

Στην Ευρώπη, η ανισότητα παραμένει σημαντική παρά τα ισχυρά κοινωνικά δίκτυα. Το top 10% κατέχει πάνω από το 50% του πλούτου στις περισσότερες χώρες. Οι πολιτικές λιτότητας και η οικονομική συγκέντρωση ενισχύουν τη δυσαρέσκεια. Τα σοσιαλδημοκρατικά κινήματα προσπαθούν να εξισορροπήσουν τις ανισότητες μέσω προοδευτικής φορολογίας, κοινωνικής πρόνοιας και δημόσιων υπηρεσιών, διασφαλίζοντας ότι η ανάπτυξη ωφελεί ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας.

Στην Ελλάδα, οι οικονομικές ανισότητες παραμένουν έντονες. Το top 1% συγκεντρώνει μεγάλο μέρος του πλούτου, ενώ πολλοί νέοι και εργαζόμενοι έχουν περιορισμένες ευκαιρίες. Το ΠΑΣΟΚ και οι προοδευτικές δυνάμεις καλούνται να παίξουν στρατηγικό ρόλο: η υπεράσπιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και η δίκαιη κατανομή πόρων είναι μονόδρομος αν θέλουν να αναπτύξουν ένα λαϊκό ριζοσπαστισμό και να επανέλθουν στην εξουσία.

Η συγκέντρωση πλούτου δεν είναι μόνο οικονομικό ζήτημα: είναι πρόκληση για τη δημοκρατία, για την κοινωνική συνοχή και για το μέλλον της πολιτικής. Η ισχυρή παρουσία των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων στην Ευρώπη και του ΠΑΣΟΚ στην Ελλάδα αποτελεί μονόδρομο για να επαναφέρουν την ισορροπία και να οικοδομήσουν έναν σύγχρονο λαϊκό ριζοσπαστισμό. Ο πλούτος των τρισεκατομμυριούχων δεν αφορά μόνο τους λίγους. Αφορά όλους μας, και η αντιμετώπισή του είναι ευθύνη για ολόκληρη την κοινωνία.

Τέμπη 2023: Το Ρήγμα, η Δίκη και ο Αγώνας για το Κοινό Συμβόλαιο!

Η τραγωδία των Τεμπών δεν ήταν απλώς ένα δυστύχημα. Ήταν ένα σεισμικό ρήγμα που σχίζει το κοινωνικό και πολιτικό τοπίο, αφήνοντας πίσω του όχι μόνο πένθος, αλλά ένα βαθύ, ανοιχτό τραύμα: την πληγωμένη εμπιστοσύνη μιας κοινωνίας που απαιτεί λογοδοσία. Το δικαίωμα των οικογενειών στην αλήθεια είναι το αδιαπραγμάτευτο αίτημα για αποκάλυψη και δικαιοσύνη, η φωνή που δεν ανέχεται άλλη ασάφεια.

Αυτή η φωνή, όμως, κινδυνεύει να πνιγεί σε έναν καταιγισμό πολιτικών αντιπαραθέσεων. Στο επίκεντρο, τα κενά, οι παραλείψεις, οι καθυστερήσεις και τα λάθη από πλευράς κυβέρνησης και θεσμών δημιούργησαν ένα πεδίο αμφιβολιών και υποψίας βαθιάς συγκάλυψης. Αυτά τα αντικειμενικά γεγονότα δημιούργησαν την εντύπωση ενός κράτους που προστατεύει τον εαυτό του και όχι την αλήθεια. Παράλληλα, η πολιτική εργαλειοποίηση της τραγωδίας μετατρέπει το δικαστικό αίτημα σε όπλο για ίδιον όφελος. Το αποτέλεσμα είναι μια τοξική αντιπαράθεση μεταξύ δύο αφηγημάτων – του «ανθρωπίνου λάθους» και του «εγκλήματος» – όπου η πλειοψηφία που αναζητά ψύχραιμες απαντήσεις δεν βρίσκει χώρο.

Σε αυτό το δηλητηριωδές κλίμα, η επίκληση «αφήστε τη Δικαιοσύνη να μιλήσει» ακούγεται κενή. Όταν η εμπιστοσύνη στους θεσμούς έχει διαβρωθεί από συστημικές αδράνειες, αυτή η φράση μοιάζει λιγότερο με υπόσχεση και περισσότερο με προπέτασμα καπνού. Έτσι, η Δικαιοσύνη, ο αμερόληπτος διαιτητής, μετατρέπεται σε κύριο κατηγορούμενο. Αυτή η μετατόπιση είναι ίσως η πιο επικίνδυνη πτώση: η διάβρωση της πίστης στο ίδιο το κράτος δικαίου.

Όμως, η βαθύτερη κρίση παραμένει η ηθική. Η ελληνική κοινωνία δεν είναι ξένη στην πόλωση – την έχει ζήσει και ιστορικά, και στο πιο πρόσφατο παρελθόν, με την οικονομική κρίση και τα μνημόνια, με γνωστά πλέον οδυνηρά αποτελέσματα. Αυτή η συσσωρευμένη δυσπιστία λειτουργεί τώρα ως επιταχυντής. Αν η κοινωνία πειστεί ότι «όλοι συγκάλυψη κάνουν» και ότι «κανένα δικαστήριο δεν είναι ανεξάρτητο», τότε έχουμε περάσει το σημείο χωρίς επιστροφή. Αυτό σημαίνει την κατάρρευση του κοινού συμβολαίου – της θεμελιώδους πίστης ότι, παρά τις ατέλειές του, το πολιτικό σύστημα παραμένει το τελευταίο καταφύγιο δικαιοσύνης. Αν αυτό το θεμέλιο υπονομευτεί, τότε το κενό που αφήνει γεμίζει με ωμή οργή, αυθαίρετη καταδίκη, και ο κίνδυνος κοινωνικής αποσύνθεσης γίνεται πιο πραγματικός από ποτέ.

Η υπόθεση των Τεμπών, δεν είναι απλά μια δικαστική διαδικασία. Είναι ο καθρέφτης που μας ρωτά: Μπορεί αυτή η κοινωνία να αντιμετωπίσει την κρίση της χωρίς να βυθιστεί στο χάος; Το πραγματικό διακύβευμα ξεπερνά κατά πολύ την απονομή δικαιοσύνης για ένα δυστύχημα. Αφορά τη διαφύλαξη της ίδιας της έννοιας της Δικαιοσύνης και της δυνατότητας για έναν κοινό βίο. Το ρήγμα στα Τέμπη είναι πλέον και ρήγμα μέσα μας, και η επούλωσή του περνά μέσα από την αναζήτηση της αλήθειας χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς φόβο.