Από τον φασισμό στον λαϊκισμό – το χρέος της δημοκρατίας σήμερα
Στην Ελλάδα, κάθε 28η Οκτωβρίου θυμόμαστε το ηρωικό «Όχι» απέναντι στον φασισμό. Όμως, η μνήμη δεν υπάρχει για να τη στολίζουμε με σημαίες, αλλά για να τη μεταφράζουμε σε στάση ζωής. Σήμερα, ο φασισμός δεν φορά πάντα στολή, δεν κρατά όπλο ούτε απειλεί με φανερή βία. Συχνά, προετοιμάζεται μέσα από τον λαϊκισμό, μέσα από τις εύκολες απαντήσεις και τις ψεύτικες βεβαιότητες που αυτός προσφέρει.
Τα σύννεφα του λαϊκισμού απλώνονται και πάλι πάνω από την Ευρώπη και την Ελλάδα. Χαρακτηρίζεται από απλά λόγια, έντονα συναισθήματα και την διαρκή καταγγελία των «άλλων» για όλα τα δεινά. Ο λαϊκισμός υπόσχεται σωτηρία, αλλά στην πραγματικότητα γεννά διχασμό. Είναι το θερμοκήπιο του φασισμού – το έδαφος όπου το μίσος και ο φόβος ριζώνουν, ντυμένα αυτή τη φορά με τα προσωπεία του «γνήσιου πατριωτισμού».
Παρασυρμένοι, ζήσαμε στην Ελλάδα της κρίσης τα ολέθρια αποτελέσματα του λαϊκισμού, τόσο της «άνω» όσο και της «κάτω πλατείας». Είδαμε πώς ο θυμός μετατρέπεται σε κύριο πολιτικό λόγο και πώς η δημαγωγία καθιστά τη λογική και τη λογική σκέψη αδύναμη πολυτέλεια. Μέσα σε αυτόν τον θόρυβο, βρήκε εύφορο έδαφος για να ξαναφυτρώσει η μισαλλοδοξία.
Η αληθινή αγάπη για την πατρίδα δεν έχει καμία σχέση με τις κραυγές. Ο πατριώτης δεν φωνάζει για να ξεχωρίσει, αλλά εργάζεται για να ενώσει. Δεν μισεί τις πατρίδες των άλλων, υπερασπίζεται με σεβασμό τη δική του. Οι φασίστες και οι λαϊκιστές δεν διακρίνονται από την αγάπη για την πατρίδα, αλλά από το μίσος που σπέρνουν στο όνομά της – και, κυρίως, από το μίσος για τις πατρίδες και τον πολιτισμό των άλλων.
Σήμερα, το «Όχι» πρέπει να ειπωθεί ξανά. Όχι μόνο απέναντι σε εξωτερικούς εχθρούς, αλλά απέναντι στις εσωτερικές μας αδυναμίες: στον κυνισμό, στη δημαγωγία και στην απογοήτευση που οδηγεί στην απάθεια. Το «Όχι» του 1940 μας καλεί να σταθούμε και τώρα όρθιοι απέναντι σε όσους εμπορεύονται το συναίσθημα και παραχαράσσουν την Ιστορία.
Η δημοκρατία δεν φοβάται τους αντιπάλους της, φοβάται την αδιαφορία των πολιτών της. Ο φασισμός και ο λαϊκισμός κερδίζουν χώρο μόνο όταν η φωνή της λογικής και της λογικής σκέψης σιωπά.
Γι' αυτό, το πραγματικό «Όχι» σήμερα σημαίνει: όχι στον λαϊκισμό, όχι στο μίσος, όχι στην αδιαφορία. Γιατί ο αληθινός πατριωτισμός δεν είναι φωνή οργής, αλλά πράξη ευθύνης.
Και η μνήμη του 1940 μας θυμίζει ότι κάθε γενιά έχει το δικό της «Όχι» να πεί – και το χρέος να το εννοεί.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου