Εισαγωγή
Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορούν ολοένα και περισσότεροι ισχυρισμοί που συνδέουν την αρχαία ελληνική μυθολογία με εξωγήινους πολιτισμούς:
• ότι υπάρχουν «Ελλάνια υπερδιαστατικά όντα», «Συνομοσπονδία 13 γαλαξιών» ή ότι το ηλιακό μας σύστημα «περιστρέφεται γύρω από τον κεντρικό ήλιο των Πλειάδων».
Ωστόσο, κανένας από αυτούς τους ισχυρισμούς δεν έχει επιστημονική τεκμηρίωση.
Πρόκειται για μίξη μυθολογίας, αποκρυφισμού και New Age φαντασίας — ένα φαινόμενο που ανήκει περισσότερο στη σφαίρα της ψυχολογίας και της πολιτισμικής μυθοπλασίας παρά στην αστρονομία.
Τι δείχνει η επιστήμη;
Η αστρονομία έχει απαντήσει με σαφήνεια σε όλα τα σχετικά ζητήματα:
- Οι Πλειάδες (Messier 45) είναι ένα ανοικτό σμήνος αστέρων μέσα στον Γαλαξία μας, περίπου 440 έτη φωτός μακριά. Δεν αποτελούν «κεντρικό ήλιο» ούτε επηρεάζουν βαρυτικά το ηλιακό μας σύστημα.
- Η Ανδρομέδα (M31) είναι ξεχωριστός γαλαξίας, 2,5 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά, χωρίς καμία φυσική σχέση με τη Γη.
- Το κέντρο του Γαλαξία μας φιλοξενεί τη μαύρη τρύπα Sagittarius A*, όχι κάποιον «κεντρικό ήλιο των Πλειάδων».
- Η πορεία του Ήλιου και των πλανητών είναι αποτέλεσμα βαρυτικών νόμων, που έχουν μετρηθεί με ακρίβεια από οργανισμούς όπως η NASA, η ESA και το Hubble Space Telescope.
Από πού προέρχονται οι “Ανδρομέδιοι” και οι “Πλειάδιοι”;
Οι όροι Ανδρομέδιοι, Πλειάδιοι και Αρκτούριοι εμφανίστηκαν σε αποκρυφιστικά και New Age κείμενα τη δεκαετία του 1980, κυρίως σε ΗΠΑ και Ευρώπη.
Περιγράφονται ως «εξωγήινες φυλές φωτός» που επικοινωνούν τηλεπαθητικά με την ανθρωπότητα.
Αυτές οι ιδέες δεν έχουν καμία σχέση με την ελληνική γραμματεία. Πρόκειται για προϊόντα του νεοεσωτερισμού — ενός κινήματος που συνδυάζει ανατολικές φιλοσοφίες, αποκρυφισμό και ψευδοεπιστημονικούς όρους (ενέργειες, δονήσεις, συχνότητες) για να δημιουργήσει έναν νέο, «κοσμικό» μύθο.
Σύμφωνα με την Encyclopaedia Britannica, το New Age είναι θρησκευτικό-πολιτισμικό ρεύμα, όχι επιστήμη.
Τι λένε οι αρχαίες πηγές;
Η ελληνική μυθολογία και φιλοσοφία, όπως τη συναντάμε στον Ησίοδο, τον Όμηρο, τον Πλάτωνα και τον Παυσανία, περιγράφουν τους θεούς ως σύμβολα φυσικών δυνάμεων, αρετών και παθών — όχι ως “εξωγήινες φυλές”.
Η Θεογονία του Ησιόδου, για παράδειγμα, παρουσιάζει τη δημιουργία του κόσμου μέσα από ποιητική αλληγορία, όχι αστρονομική περιγραφή. Οι Ολύμπιοι Θεοί είναι μορφές πολιτισμικού στοχασμού, όχι «διαστημικά όντα» με τεχνολογίες φωτός.
Πρωτογενή κείμενα μπορεί κανείς να μελετήσει στη Perseus Digital Library, όπου φαίνεται καθαρά ο συμβολικός χαρακτήρας των αρχαίων μύθων.
Γιατί οι θεωρίες αυτές διαδίδονται και επιβιώνουν;
Γιατί:
- Προσφέρουν νόημα και ταυτότητα σε μια εποχή αβεβαιότητας.
- Συνδέουν την εθνική υπερηφάνεια με κοσμική αποστολή («οι Έλληνες είναι παιδιά των άστρων»).
- Εμφανίζονται ως “εναλλακτική γνώση”, ενισχύοντας την ψευδαίσθηση αποκάλυψης ενός “κρυμμένου” μυστικού.
Η κοινωνιολογία της ψευδοαρχαιολογίας εξηγεί ότι τέτοιες αφηγήσεις χρησιμοποιούν το κύρος της επιστήμης χωρίς τις μεθόδους της. Εμφανίζονται επιστημονικοφανείς, αλλά δεν προσφέρουν ούτε παρατηρήσεις ούτε αποδείξεις.
Πώς ξεχωρίζουμε την επιστήμη από τη μυθοπλασία;
- Ελέγχουμε την πηγή – Είναι επίσημος επιστημονικός φορέας ή ανώνυμο blog;
- Αναζητούμε αποδείξεις – Υπάρχουν δεδομένα, δημοσιεύσεις, peer review;
- Αξιολογούμε το ύφος – Η επιστήμη εξηγεί, δεν “προφητεύει”.
- Αναγνωρίζουμε τον ρόλο του μύθου – Οι μύθοι έχουν αξία ως πολιτισμική μνήμη, όχι ως γεγονότα.
Επίλογος
Η ελληνική μυθολογία παραμένει ένας ζωντανός καθρέφτης του ανθρώπινου νου, γεμάτος σοφία και συμβολισμούς.
Η αστρονομία, αντίστοιχα, αποκαλύπτει την απέραντη ομορφιά του πραγματικού σύμπαντος.
Όταν συγχέουμε τον μύθο με την επιστήμη, προσβάλλουμε και τα δύο: αφαιρούμε την ποίηση από τον πρώτο και την αλήθεια από τη δεύτερη.
Δεν χρειάζεται να πιστέψουμε σε “υπερδιαστατικά Ελλάνια όντα” για να θαυμάσουμε το σύμπαν· αρκεί να κοιτάξουμε τον έναστρο ουρανό γνωρίζοντας ότι είμαστε φτιαγμένοι από την ίδια ύλη με τα άστρα.
Αυτό, από μόνο του, είναι πιο μαγικό απ’ οτιδήποτε θα μπορούσε να φανταστεί η φαντασία.
————————————
Ενδεικτικές Πηγές
- NASA – The Pleiades (Messier 45)
- ESA / Hubble – The Pleiades Star Cluster
- NASA – Andromeda Galaxy (M31)
- Event Horizon Telescope – Sagittarius A* Image (2022)
- Encyclopaedia Britannica – New Age Movement
- Perseus Digital Library – Hesiod, Theogony
