Τελικά πληρώνουμε ή δεν πληρώνουμε.

Martin Luther King

Υπακούμε στους νόμους –δίκαιους και άδικους- ή δεν υπακούμε;
Η πολιτική ανυπακοή πάντως δεν πρωτοεμφανίστηκε με αφορμή την αύξηση των τιμών εισιτηρίων και διοδίων. Παλιά και γνώριμη συμπεριφορά. Τα ερωτήματα ανοιχτά μέχρι σήμερα. Μπορεί να λειτουργήσει μια δημοκρατική κοινωνία χωρίς υπακοή των πολιτών στους νόμους; Έχει δικαίωμα η πλειοψηφία σε μια δημοκρατική κοινωνία να επιβάλει την εφαρμογή άδικων νόμων;
Ο Σωκράτης αρνείται την πρόταση των μαθητών του να δραπετεύσει και να παραβεί τους νόμους και ας θεωρεί τη σε θάνατο καταδίκη του άδικη. Αντίθετα η Αντιγόνη  παραβιάζει τις εντολές του Κρέοντα και θάβει τον αδελφό της υπακούοντας σε ένα άλλο ανώτερο δίκαιο.
Στα νεώτερα χρόνια ο Martin Luther King ηγέτης ενός ειρηνικού κινήματος, που είχε ως βασικό μέσο πάλης την πολιτική ανυπακοή, λαμβάνει σοβαρά τη δικαιολογημένη ανησυχία της κοινωνίας από την παραβίαση των νόμων. Δε διακηρύσσει γενικά και αόριστα την υπεκφυγή ή αναμέτρηση με τον άδικο νόμο αλλά θέτει ως όρο, την πολιτισμένη πολιτική ανυπακοή, που με τη σειρά της απαιτεί η παραβίαση να γίνει φανερά, με ετοιμότητα αποδοχής της ποινής. Ο στόχος είναι σημειολογικός. Είναι η προσπάθεια να πεισθεί η πλειοψηφία για το άδικο του νόμου. Αυτός „…που παραβιάζει ένα νόμο που η συνείδησή του λέει ότι είναι άδικος και πρόθυμα αποδέχεται την τιμωρία μένοντας στη φυλακή για να εγείρει τη συνείδηση της κοινότητας πάνω στην αδικία, αυτός στην πραγματικότητα εκφράζει το μεγαλύτερο σεβασμό προς το νόμο…“ έγραφε μεταξύ άλλων το 1963 στο περίφημο „Γράμμα από τη φυλακή του Birmingham“. Άλλες εποχές;  Άλλες προσεγγίσεις; Ίσως. Ήταν όμως εποχές με κινήματα μαζικά, αποφασιστικά και με ισχυρό κώδικα αξιών.  
Στη φυλακή λόγω ανυπακοής μπήκαν συντάκτες εφημερίδων επί κυβέρνησης Μητσοτάκη επειδή δεν υπάκουσαν στο νόμο περί απαγόρευσης δημοσίευσης ανακοινώσεων τρομοκρατικών οργανώσεων. Η ανυπακοή είχε αποτελέσματα. Ο νόμος απεσύρθη. Σήμερα κρίνω, ότι η ανυπακοή έγινε με όλες τις προδιαγραφές της ιδεολογικής αντίληψης του Luther King. Πολιτισμένη Πολιτική Ανυπακοή και Αποδοχή της Τιμωρίας. Θεμελιώδη στοιχεία ενός κινήματος που θέλει να καταδείξει το άδικο του νόμου και την αντίληψη αυτή να την κάνει πλειοψηφική.
Στην κίνηση αυτή είναι σημαντικό να μη μας διαφεύγει, ότι η πολιτική ανυπακοή δεν είναι επανάσταση ή εξέγερση που έρχεται σε ρήξη με την έννομη τάξη και αμφισβητεί θεμελιακά τη νομιμοποίησή της, αλλά συνειδητή προσπάθεια πειθούς της πλειοψηφίας να αναθεωρήσει τις απόψεις της. Η πλειοψηφία της κοινωνίας πείθεται -σε συνθήκες μη πόλωσης- από το δίκαιο του αιτήματος και συμβάλει υπεύθυνα στην επίλυση του προβλήματος μόνο μέσω της προσωπικής και ελεύθερης επιλογής των ατόμων. Για παράδειγμα άλλο είναι να βρίσκεσαι στα ακυρωτικά μηχανήματα και να επιδιώκεις να πείσεις τους επιβάτες να συμμετάσχουν στην προσπάθεια  και άλλο να τους στερείς την δυνατότητα της ελεύθερης προσωπικής επιλογής, με το να τα μπλοκάρεις. Γιατί τότε πάει περίπατο η ελεύθερη βούληση και άρα η ανάληψη ευθυνών, ως βασική συνιστώσα της πολιτικής ανυπακοής.(ΓΠ)