Η επιλογή της λέξης δεν είναι τυχαία. Ούτε ουδέτερη. Είναι βαθύτατα πολιτική — και ταυτόχρονα συνειδητά στιγματιστική. Η γλώσσα διαμορφώνει νοοτροπίες. Και η επαναφορά μιας έννοιας που έχει αποσυρθεί από τη διεθνή ορολογία εδώ και χρόνια, αποτελεί επιστροφή σε έναν σκοτεινό, τιμωρητικό λόγο, που θέλει να παρουσιάσει την ανθρώπινη μετακίνηση ως απειλή.
Ο όρος λαθρομετανάστης συνδέει την έννοια της παρανομίας με την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου. Δεν μιλάμε για μια παράνομη πράξη, αλλά για έναν “λαθραίο” άνθρωπο, σαν να πρόκειται για εμπόρευμα, για αντικείμενο που εισάγεται παράνομα. Η χρήση αυτού του όρου υπονομεύει την αρχή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Δεν είναι τυχαίο ότι έχει ρητά απορριφθεί από διεθνείς οργανισμούς: τον ΟΗΕ, την Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και από δεκάδες θεσμικά μέσα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο. Γιατί σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951, ακόμη και ο άνθρωπος που εισέρχεται σε μια χώρα χωρίς χαρτιά δικαιούται να ζητήσει άσυλο — και δεν ποινικοποιείται γι’ αυτό.
Όμως ο πολιτικός λόγος του υπουργού —και ευρύτερα η ρητορική της κυβέρνησης— δεν εστιάζει στην πολυπλοκότητα του φαινομένου, αλλά στην ενοχοποίησή του. Αντί να αναλύσει τις αιτίες των μεταναστευτικών ροών, να συζητήσει τις πολιτικές ένταξης και τα όρια της κοινωνικής συνοχής, επιλέγει μια ρητορική φόβου. Μια ρητορική που οικειοποιείται την ορολογία της ακροδεξιάς και την ενσωματώνει στον κυρίαρχο λόγο.
Είναι όμως σημαντικό να κάνουμε μια κρίσιμη διάκριση:
Άλλο πράγμα είναι η πραγματική δυσκολία που δημιουργούν τα μεγάλα και συνεχή μεταναστευτικά ρεύματα για τις κοινωνίες υποδοχής — ειδικά όταν λείπει η πολιτική πρόβλεψη, η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη και η οργανωμένη στρατηγική. Και άλλο πράγμα η ρατσιστική ρητορική που όχι μόνο δεν επιλύει το πρόβλημα, αλλά το διαστρεβλώνει και το εργαλειοποιεί για να αποπροσανατολίσει τη δημόσια συζήτηση και να πολώσει την κοινωνία.
Όταν η ρητορική του κράτους ξεφεύγει από την ευθύνη και υιοθετεί απλουστευτικά σχήματα “λαθραίων” και “εισβολέων”, δεν προσφέρει λύσεις – προσφέρει εχθρούς.
Απέναντι σε αυτή την πολιτική και ηθική οπισθοδρόμηση, οφείλουμε να υπενθυμίσουμε κάτι απλό, αλλά θεμελιώδες:
Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ιστορία μεταναστευτικών ρευμάτων.
Οι κοινωνίες δεν είναι στατικές. Χτίζονται, μετασχηματίζονται, ανανεώνονται μέσα από την ανθρώπινη κινητικότητα. Δεν υπάρχει εθνική καθαρότητα, μόνο κοινές ανάγκες, κοινοί αγώνες και κοινές ελπίδες.
Το ζήτημα της μετανάστευσης είναι βαθιά ανθρώπινο. Ας το αντιμετωπίσουμε με ανθρωπιά, νηφαλιότητα και σεβασμό. Όχι με λέξεις που πληγώνουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου