Το ψευδοδίλημμα του πρώτου δεκαπενθημέρου!

Έγραφα χθες για το κενό ηγεμονίας – όχι μόνο ως απουσία ισχυρής πολιτικής ηγεσίας, αλλά κυρίως ως έλλειψη μιας κοινής λογικής, ενός συνεκτικού αφηγήματος για το μέλλον του λαού και της χώρας. Αυτής της αίσθησης ότι «υπάρχουμε μαζί», με σχέδιο, με δικαιοσύνη, με φροντίδα.

Και μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα, ήρθε ένα μικρό αλλά αποκαλυπτικό επεισόδιο: η διαμάχη για το πότε θα πληρωθούν οι συντάξεις. Οι μικροσυνταξιούχοι, όπως κάθε μήνα, προσπαθούν να επιβιώσουν. Τα παράπονα, γνωστά: «Η σύνταξη δεν φτάνει ούτε για το πρώτο δεκαπενθήμερο – στο δεύτερο μετράμε ψίχουλα».

Λόγω Πάσχα, η αντιπολίτευση ζήτησε να καταβληθούν νωρίτερα οι συντάξεις Μαΐου, μέσα στον Απρίλιο. Ζήτημα ανθρώπινης ανάγκης, φυσικά. Αλλά και απόδειξη του πόσο λίγο πια μπορεί να προσφέρει το κράτος – όχι μόνο χρήματα, αλλά κυρίως αίσθηση προοπτικής.

Κανείς δεν απάντησε στο βασικό ερώτημα: αφού οι συντάξεις δεν φτάνουν για δύο δεκαπενθήμερα, πώς θα φτάσουν για τρία;

Δεν αρκεί να παίζουμε με τις ημερομηνίες. Δεν αρκεί να μετακινούμε την απόγνωση μερικές μέρες νωρίτερα ή αργότερα. Το ερώτημα δεν είναι πότε πληρώνονται οι συντάξεις – το ερώτημα είναι πώς οικοδομείται ξανά η αξιοπρέπεια. Πώς απαντάμε στους ηλικιωμένους μας ότι δεν τους βλέπουμε σαν βάρος ή σαν «στατιστική», αλλά σαν στυλοβάτες μιας κοινωνίας που χάνει το νόημά της.

Το Πάσχα πέρασε. Αλλά η ανάσταση που χρειάζεται η κοινωνία μας είναι ακόμα ζητούμενο.

⸻

Ενδεικτικές Πηγές

• ΕΡΤ News: «Αίτημα κομμάτων για νωρίτερη πληρωμή συντάξεων πριν το Πάσχα»

• Εφημερίδα των Συντακτών: «Οι συντάξεις δεν φτάνουν – Αγωνία στους χαμηλοσυνταξιούχους»

• In.gr / Capital.gr / News247: «Πληρωμές κύριων και επικουρικών συντάξεων – Ημερομηνίες και δηλώσεις πολιτικών»

Η κοινή λογική δεν χαρίζεται – κατακτάται!

Γιατί η αντιπολίτευση στην Ελλάδα δεν πείθει τον μεσαίο χώρο;

Η ιδεολογική ηγεμονία και ο Γκράμσι!

Ο Αντόνιο Γκράμσι, στοχαστής και πολιτικός του 20ού αιώνα, ανέδειξε την έννοια της ηγεμονίας: την ικανότητα μιας κοινωνικής ή πολιτικής δύναμης να παρουσιάζει τα συμφέροντά της ως «κοινή λογική», ως αυτονόητη επιλογή. Η εξουσία, έλεγε, δεν ασκείται μόνο με νόμους ή αστυνομία, αλλά κυρίως με συναίνεση – διαμορφώνεται στο σχολείο, στα ΜΜΕ, στη γλώσσα και στην κουλτούρα.

Η ιδεολογική ηγεμονία κατακτάται, δεν χαρίζεται. Και στην Ελλάδα σήμερα, η αντιπολίτευση δεν έχει κατακτήσει το πεδίο της κοινής λογικής.

Το πολιτικό τοπίο: φθορά χωρίς εναλλακτική!

Στις δημοσκοπήσεις, η Νέα Δημοκρατία εμφανίζεται με πτωτική δυναμική – αποτέλεσμα φθοράς από σκάνδαλα, κρίση κόστους ζωής, κρατική ανεπάρκεια. Κι όμως, διατηρεί την πολιτική της κυριαρχία. Γιατί; Διότι κανείς δεν προσφέρει πειστική εναλλακτική αφήγηση.

Η αντιπολίτευση παραμένει κατακερματισμένη και άτονη:

Ο ΣΥΡΙΖΑ παλινδρομεί ανάμεσα στον παλιό ριζοσπαστισμό και έναν ασαφή τεχνοκρατισμό.

Το ΠΑΣΟΚ μοιάζει περισσότερο να αναμένει, παρά να προτείνει.

Το ΚΚΕ επιμένει στην αυτάρκεια, χωρίς πρόθεση διεύρυνσης.

Η Ζωή Κωνσταντοπούλου ανεβαίνει, αλλά με απόλυτο και καταγγελτικό λόγο, χωρίς ρεαλιστικό πρόγραμμα διακυβέρνησης.

Η «κοινή λογική» – δηλαδή ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με αξιοπρέπεια, ασφάλεια και συμμετοχή – παραμένει έδαφος κατειλημμένο από τη ρητορική της κυβέρνησης: σταθερότητα, επενδύσεις, «κανονικότητα».

Η ηγεμονία του κενού

Ο Γκράμσι έγραφε:

«Η κρίση συνίσταται στο γεγονός ότι το παλιό πεθαίνει και το καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί. Στο μεταξύ, εμφανίζονται τα πιο ποικίλα νοσηρά φαινόμενα.»

Αυτό είναι σήμερα το ελληνικό πολιτικό σκηνικό:

Ένα κενό ηγεμονίας, όπου η φθορά δεν γεννά εναλλακτική, αλλά παράγει θυμό χωρίς προοπτική.

Τι χρειάζεται η αντιπολίτευση;

Η απάντηση δεν είναι μόνο οργανωτική ή επικοινωνιακή – είναι βαθιά ιδεολογική.

Χρειάζεται:

Νέο πολιτικό αφήγημα, που να πατά στην κοινωνική πραγματικότητα: στεγαστική κρίση, ανισότητα, αβεβαιότητα.

Γλώσσα απλή και καθαρή, όχι τεχνοκρατική, όχι ξύλινη.

Επαναπροσδιορισμό αξιών – ισότητα, συμμετοχή, ελευθερία – όχι ως αφηρημένα σύμβολα, αλλά ως καθημερινή εμπειρία.

Χωρίς αυτά, η αντιπολίτευση θα παραμείνει αντανακλαστική, καταγγελτική, πολιτικά αδρανής.

Η κοινή λογική δεν χαρίζεται – οικοδομείται

Η κοινή λογική δεν προσφέρεται έτοιμη. Χτίζεται μέσα στην κοινωνία, διεκδικείται, κοινωνικοποιείται. Μόνο τότε γίνεται και πλειοψηφική.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου το είχε καταλάβει:

Ένταξε τη μεσαία τάξη στους «μη προνομιούχους». Της μίλησε όχι ως ελίτ, αλλά ως μέρος μιας κοινωνικής πλειοψηφίας που διεκδικούσε αλλαγή. Έπλασε ένα αφήγημα ελπίδας – λαϊκό, ριζοσπαστικό, πλειοψηφικό.

Αυτό είναι το στοίχημα κάθε προοδευτικής ηγεμονίας:

Να δώσει νέα μορφή στην κοινή λογική της εποχής.

Χωρίς σύνδεση με τη μεσαία τάξη και το πολιτικό κέντρο, δεν υπάρχει εναλλακτική.

Υπάρχει μόνο κενό - και το κενό δεν συγκινεί, ούτε κινητοποιεί!

***

Ενδεικτικές Πηγές:
Antonio Gramsci, Selections from the Prison Notebooks, International Publishers.
Δημοσκοπήσεις Απριλίου 2025: Public Issue, MRB, Pulse (μέσω kathimerini.gr, efsyn.gr)
Ανάλυση Κ. Πουλάκη για την «κεντρώα ηγεμονία», περιοδικό Σύγχρονα Θέματα, τεύχος 161.

Άγιος Γεώργιος - ο ήρωας του κόσμου!

Στις 23 Απριλίου γιορτάζουν όλοι οι Γιώργηδες και οι Γεωργίες – και μαζί τους γιορτάζει ένας από τους πιο αγαπημένους και πολυσήμαντους αγίους: ο Άγιος Γεώργιος. Κάθε χρόνο τέτοια μέρα παίρνω αφορμή όχι μόνο για τις ευχές, αλλά και για να θυμηθώ πόσο παγκόσμιος, διαχρονικός και γεμάτος συμβολισμούς είναι αυτός ο άγιος. Ο Άγιος Γεώργιος δεν είναι απλώς ένας στρατιώτης-μάρτυρας. Είναι ένας ήρωας που ενώνει διαφορετικούς πολιτισμούς και θρησκείες, φέρνοντας μηνύματα δύναμης, πίστης και ελπίδας.

Ο Άγιος που νίκησε τον δράκο – και πολλά περισσότερα!

Η πιο γνωστή εικόνα του Αγίου Γεωργίου είναι αυτή του καβαλάρη που σκοτώνει τον δράκο. Πίσω από αυτή τη σκηνή όμως, κρύβεται κάτι πολύ πιο βαθύ: η αιώνια μάχη του καλού με το κακό, του φωτός με το σκοτάδι. Αυτό το μοτίβο υπάρχει από την αρχαιότητα – στον Περσέα, στον Ηρακλή, στον Αχιλλέα – και συνεχίζεται με τον Άγιο Γεώργιο μέσα στον Χριστιανισμό.

Σαν να λέμε: ένας ήρωας-γέφυρα ανάμεσα στην αρχαιότητα και στον χριστιανικό κόσμο.

Ένας άγιος για όλους – όχι μόνο για τους Χριστιανούς!

Το εντυπωσιακό είναι πως ο Άγιος Γεώργιος δεν ανήκει αποκλειστικά στη Χριστιανική πίστη. Σε πολλές χώρες, όπως στη Μέση Ανατολή, τον τιμούν και οι Μουσουλμάνοι, συχνά ταυτίζοντάς τον με τον μυστηριώδη Αλ-Χίντρ, έναν άγιο που “ζει ακόμα” και βοηθά τους πιστούς. Σε χωριά της Παλαιστίνης, του Λιβάνου και της Τουρκίας, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι προσεύχονται στον ίδιο τόπο.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με Εβραίους, που συνδέουν τον Άγιο με τον Προφήτη Ηλία, ή ακόμα και με θρησκείες της Ινδίας, της Αφρικής και του Θιβέτ, όπου ο Άγιος μεταμορφώνεται σε τοπικό ήρωα ή θεϊκή μορφή, πάντα με κοινό χαρακτηριστικό την προστασία, τη γενναιότητα και την πνευματική δύναμη.

Από τα βουνά της Καππαδοκίας μέχρι την Αιθιοπία

Ο Άγιος Γεώργιος γεννήθηκε στην Καππαδοκία, αλλά η φήμη του ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο. Από τα εικονοστάσια των ελληνικών χωριών, μέχρι τα μοναστήρια της Αιθιοπίας και τους παλιούς ναούς που χτίστηκαν πάνω σε αρχαία ιερά, η μορφή του συνδέει εποχές, τόπους και ψυχές.

Γιατί είναι τόσο αγαπητός;

Ίσως επειδή συμβολίζει κάτι που όλοι χρειαζόμαστε: τη δύναμη να αντισταθούμε στο κακό, με πίστη, θάρρος και ελπίδα. Είτε τον βλέπουμε σαν χριστιανό άγιο, είτε σαν λαϊκό ήρωα, είτε απλώς σαν σύμβολο, ο Άγιος Γεώργιος παραμένει ένα φως στη μάχη της ζωής.

Χρόνια πολλά λοιπόν σε όλους και όλες που γιορτάζουν! Και ας κρατήσουμε μέσα μας λίγη από τη γενναιότητα και το φως του Αγίου.

21 Απριλίου 1967 – Δεν ξεχνάμε. Το ζήσαμε!

Δεν είναι απλώς μια ημερομηνία στα βιβλία της Ιστορίας. Είναι ένα βίωμα. Ένα τραύμα συλλογικό, που το ζήσαμε νέοι, και το κουβαλήσαμε μαζί μας ως φοιτητές, μέσα από τη σιωπή, τον φόβο, αλλά και την ανάγκη να αντισταθούμε.

Ξυπνήσαμε ένα πρωί με τα τανκς στους δρόμους. Όλα πάγωσαν: τα λόγια, οι εφημερίδες, τα τραγούδια. Οι γονείς μας μιλούσαν ψιθυριστά. Οι φίλοι χάνονταν — άλλος εξορία, άλλος φυλακή. Κάποιοι βασανίστηκαν. Η δημοκρατία μπήκε στο γύψο.

Κι όμως, χρόνια μετά, κάποιοι προσπαθούν να παρουσιάσουν τον Παπαδόπουλο σαν “σωτήρα”. Σαν να μην έφταιγε για την Κύπρο. Σαν να μην ήταν ένας από τους επιτελείς που απέσυραν τον ελληνικό στρατό από το νησί και το άφησαν ανυπεράσπιστο. Σαν να μην άνοιξε η δική του πολιτική τον δρόμο για την τουρκική εισβολή και τη διχοτόμηση. Μα ήμασταν εκεί. Το ζήσαμε. Ξέρουμε. Δεν ξεχνάμε.

Ως φοιτητές τότε, είδαμε τα πρώτα σημάδια της Αντίστασης. Το Πολυτεχνείο δεν ήταν μύθος. Ήταν κραυγή. Ήταν πράξη. Ήταν το ξημέρωμα μετά από επτά χρόνια νύχτα.

Η Ιστορία δεν επιδέχεται εξαγνισμό. Και η μνήμη είναι αντίσταση. Αν αφήσουμε τη λήθη να καλύψει τη δικτατορία, αφήνουμε την πόρτα ανοιχτή σε κάθε είδους αυταρχισμό που ντύνεται με πατριωτικά χρώματα.

Το ζήσαμε. Δεν μας το είπαν. Και γι’ αυτό δεν θα το αφήσουμε να επαναληφθεί.

Η Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών!

Πέρα από το θρησκευτικό της περιεχόμενο, η Μεγάλη Εβδομάδα αποτελεί ένα υπαρξιακό κάλεσμα για σκέψη, εσωτερική ανάταση και φιλοσοφική κάθαρση.

Η Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών, για τον συνειδητό στοχαστή, δεν είναι μόνο μια περίοδος θρησκευτικής κατάνυξης αλλά και ένα υπαρξιακό ταξίδι. Ένα ταξίδι μέσα από τη σιωπή, τον πόνο, τη μοναξιά, τη δοκιμασία και τελικά την ελπίδα. Δεν είναι ανάγκη να είναι κανείς πιστός για να σταθεί απέναντι στα Πάθη με σεβασμό. Μπορεί να είναι ένας άνθρωπος που διαβάζει Σωκράτη, Ηράκλειτο, Επίκτητο ή Καμύ, και να κατανοεί πως οι σταθμοί της εβδομάδας αυτής δεν διαφέρουν από τους σταθμούς της ανθρώπινης πορείας.

Η πορεία του Ιησού, από την είσοδο στην Ιερουσαλήμ ως το Γολγοθά, δεν είναι μόνο θεολογική. Είναι τραγική με την έννοια που της απέδιδαν οι αρχαίοι Έλληνες: φέρει την ύβριν, την άτη, την νέμεσιν και, τέλος, την κάθαρση. Ο ήρωας –ή ο αντι-ήρωας– οδηγείται στην κορύφωση του πάθους του όχι για να τιμωρηθεί, αλλά για να αποκαλύψει την αλήθεια.

Στον Ηράκλειτο διαβάζουμε: «Ο χαρακτήρας του ανθρώπου είναι το πεπρωμένο του». Ο Ιησούς δεν αποφεύγει τον δρόμο του πάθους. Όπως ο Σωκράτης δεν αποφεύγει το κώνειο. Όπως ο Προμηθέας παραμένει δεμένος στον βράχο. Η άρνηση του εαυτού για έναν ανώτερο σκοπό είναι το επίκεντρο της τραγικής και της φιλοσοφικής σκέψης.

Αυτή η εβδομάδα, επομένως, δεν είναι μόνο θρησκευτική ακολουθία. Είναι μια ευκαιρία για φιλοσοφικό αναστοχασμό. Για να σταθούμε μπροστά στον δικό μας καθρέφτη. Να δούμε πού βαδίζουμε. Ποιο είναι το δικό μας «Πάθος», ποιοι είναι οι «Πιλάτοι» της ζωής μας, ποια είναι τα «σταυρώματα» που δεχόμαστε ή προκαλούμε, και κυρίως ποια είναι η ελπίδα της προσωπικής μας «Ανά(σ)τασης».

⸻

Πηγές και αναφορές:

Πλάτων, Απολογία Σωκράτους

Αριστοτέλης, Περί Ποιητικής (περί τραγωδίας και κάθαρσης)

Επίκτητος, Εγχειρίδιον

Μάρκος Αυρήλιος, Τα εις εαυτόν

Ηράκλειτος, αποσπάσματα (κυρίως B53 και B48)

Ευριπίδης, Ηρακλής Μαινόμενος

Σοφοκλής, Οιδίπους Τύραννος

Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης

Από την Υπερβολή στην Ουσία: Η Ανατροπή μιας Καταναλωτικής Κουλτούρας

 Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας και η τεχνολογική σύγκρουση πυροδοτούν μια ήσυχη επανάσταση στη συνείδηση του καταναλωτή.

Για δεκαετίες στη Δύση, το «σήμα» ταυτίστηκε με το κύρος, το lifestyle, την επιτυχία. Αγοράζαμε όχι μόνο για να καλύψουμε μια ανάγκη, αλλά για να δηλώσουμε την ταυτότητά μας, την κοινωνική μας θέση, τις προσδοκίες μας. Μια μπλούζα με λογότυπο κόστιζε δεκαπλάσια από την ίδια χωρίς λογότυπο. Κι όμως, και οι δύο έβγαιναν από το ίδιο εργοστάσιο στην Κίνα.

Οι μεγάλες πολυεθνικές μετέφεραν την παραγωγή τους σε χώρες χαμηλού κόστους, αυξάνοντας κατακόρυφα τα περιθώρια κέρδους τους. Όμως πλέον, οι ίδιοι αυτοί κατασκευαστές απέκτησαν τεχνογνωσία, ποιότητα και φιλοδοξία. Οι Κινέζοι δεν αρκούνται πια στον ρόλο του παραγωγού: σχεδιάζουν, καινοτομούν και εισβάλλουν στις διεθνείς αγορές με προϊόντα ίσης ή και ανώτερης ποιότητας — απλώς χωρίς το “σήμα”.

Ο εμπορικός πόλεμος που ξεκίνησε ο Τραμπ το 2018, συνεχίζεται και σήμερα, με νέα μορφή. Δεν είναι απλώς θέμα δασμών. Είναι ένας γεωοικονομικός ανταγωνισμός για την κυριαρχία στον 21ο αιώνα. ΗΠΑ και Κίνα συγκρούονται όχι μόνο για την αγορά, αλλά για την τεχνολογική ηγεμονία, τις πρώτες ύλες, τη γεωστρατηγική επιρροή.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, κάτι αλλάζει και στη συνείδηση των καταναλωτών. Η υπερβολή κουράζει. Η αλόγιστη κατανάλωση φθείρει. Η ανάγκη για ποιότητα χωρίς υπερκοστολόγηση, για λειτουργικότητα χωρίς περιττά «περιτυλίγματα», αναδύεται με δύναμη. Οι καταναλωτές αρχίζουν να επιλέγουν με βάση την ουσία, όχι τη βιτρίνα. Και αυτό είναι ίσως η πιο ήσυχη, αλλά και πιο ελπιδοφόρα επανάσταση της εποχής μας.

Πόσοι όμως συνειδητοποιούν πως όταν κυκλοφορούν με τεράστια λογότυπα στις μπλούζες, τα παπούτσια ή τα αξεσουάρ τους, λειτουργούν ως κινούμενες διαφημιστικές πινακίδες — και μάλιστα πληρωμένες από τους ίδιους;Ο καταναλωτής δεν είναι πια απλός αγοραστής, αλλά εργαλείο μάρκετινγκ, ένας άμισθος “influencer” της καθημερινότητας, που μεταφέρει το brand με υπερηφάνεια, λες και το έχει κερδίσει.

Η ιστορία έχει δείξει ότι κάθε φορά που αγγίζουμε το άκρο της υπερβολής, γεννιέται η ανάγκη για επιστροφή στην απλότητα. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ίσως είναι η ώρα να αναθεωρήσουμε τις αξίες μας και να καταναλώνουμε με κρίση, μέτρο και επίγνωση.

Η Ποινή της Μπατζελή και το Έλλειμμα Πολιτικής Αντοχής!

Η αναστολή της ιδιότητας του μέλους για ένα έτος που επέβαλε το πειθαρχικό όργανο του ΠΑΣΟΚ στην Κατερίνα Μπατζελή, φαντάζει περισσότερο ως συμβολική «άδεια άνευ αποδοχών» παρά ως ουσιαστική κύρωση. Το επιχείρημα περί «προσβολής του προέδρου» φέρνει στο προσκήνιο ερωτήματα βαθύτερα από την ίδια την πράξη: ποια είναι η σχέση ενός προέδρου με το κόμμα και, ευρύτερα, με την κοινωνία;

Αν ο πρόεδρος αντιμετωπίζει την εσωκομματική διαφωνία σαν προσωπική επίθεση, τότε μάλλον συγχέει τον ρόλο του με εκείνον ενός προπονητή ποδοσφαιρικής ομάδας. Στην πολιτική όμως, δεν είσαι εκεί για να διατάζεις, αλλά για να συνθέτεις. Δεν ηγείσαι για να προστατευτείς από την κριτική, αλλά για να την ακούσεις – να αφουγκραστείς το πώς σκέφτεται, αντιδρά και αγωνιά η κοινωνία.

Η ποινή της Μπατζελή δείχνει περισσότερο την ανασφάλεια της ηγεσίας, παρά την πειθαρχική της αυστηρότητα. Όταν η πολιτική διαφωνία ποινικοποιείται εσωκομματικά, η κοινωνία λαμβάνει το μήνυμα πως δεν υπάρχει χώρος για πλουραλισμό ούτε καν εκεί όπου θα έπρεπε να ανθίζει: στο εσωτερικό ενός δημοκρατικού κόμματος.

Το ερώτημα που γεννιέται είναι κρίσιμο: έχουμε να κάνουμε με πρόεδρο κόμματος ή με πρόεδρο ομάδας που βγάζει απ’ την ενδεκάδα όποιον δεν υπακούει στο σύστημα; Αν δεν γίνει αυτή η διάκριση, τότε ο πολιτικός λόγος χάνει το κύρος του και η σχέση κόμματος–πολίτη οδηγείται σε κρίση. Κι εκεί, καμία πειθαρχική απόφαση δεν σώζει την κατάσταση.

Ο κόσμος τούμπα: Ο Τραμπ βάζει δασμούς, οι Κινέζοι αγαπάνε το ελεύθερο εμπόριο. Ποιος τρελάθηκε τελικά;

 Έχουμε δει πολλά τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτό ξεπερνάει κάθε προηγούμενο:

-Ο Τραμπ, ο απόλυτος εκπρόσωπος του καπιταλισμού, βάζει δασμούς και σηκώνει τείχη στο εμπόριο.

-Η Κίνα, με κομμουνιστικό κόμμα στο τιμόνι, υπερασπίζεται το ελεύθερο εμπόριο και κάνει business σε όλο τον κόσμο.

Άντε τώρα να εξηγήσεις στον 20χρονο φοιτητή της οικονομικής σχολής τι είναι «καπιταλισμός» και τι «κομμουνισμός». Μάλλον θα του πεις: «Άστο παιδί μου, άλλαξε ύλη».

Ο προστατευτισμός έγινε μόδα. Ο Τραμπ βάζει δασμούς σε όλες τις χώρες και ειδικά στα κινεζικά προϊόντα για να προστατέψει τις αμερικανικές δουλειές. Αλλά δεν μένει εκεί. Άνοιξε πόλεμο τεχνολογίας, μπλόκαρε κινεζικές εταιρείες, και έστησε ένα γερό ανάχωμα απέναντι στην οικονομική άνοδο της Κίνας.

Και τι κάνει η Κίνα; Ζητάει… περισσότερη ελευθερία στο εμπόριο! Όχι γιατί ξαφνικά αγάπησε τον φιλελευθερισμό, αλλά γιατί θέλει να πουλήσει, να επενδύσει, να εξαπλωθεί. Με λίγα λόγια: τους βολεύει.

Η Ευρώπη, που πάντα πίστευε ότι η αγορά θα λύσει όλα τα προβλήματα, άρχισε να σκέφτεται διαφορετικά. Μετά την ενεργειακή κρίση, την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία, κατάλαβε πως αν δεν προστατέψει τη βιομηχανία της, θα γίνει παρατηρητής στην ίδια της την ήπειρο. Άρχισαν λοιπόν τα «στρατηγικά ταμεία», οι επιδοτήσεις, τα σχέδια για “αυτονομία”. Δεν λέγεται πια «προστατευτισμός». Τώρα το λένε «ανθεκτικότητα». Το ίδιο είναι, απλά με καλύτερο μάρκετινγκ.

Η Ελλάδα, όπως πάντα, στη μέση. Δεν καθορίζει το παιχνίδι, αλλά είναι μέσα στο γήπεδο.

-Ο Πειραιάς στα χέρια της Cosco — η Κίνα μπήκε από την πίσω πόρτα στην Ευρώπη.

-Η Αλεξανδρούπολη έγινε στρατηγικό χαρτί για ΗΠΑ και ΝΑΤΟ.

-Η ΔΕΗ πέρασε από χίλια κύματα, και ο κόσμος ακόμα ζητάει «το κράτος να προστατεύσει».

Δηλαδή, ζούμε σε μια χώρα που έκανε ιδιωτικοποιήσεις με το ζόρι, και τώρα ψάχνει τρόπους να κρατήσει τα κρίσιμα στα χέρια της. Καταλαβαίνεις…

Τελικά, ποιος είναι ποιος; Κι αν ρωτήσεις σήμερα ποιος είναι ο φιλελεύθερος και ποιος ο κρατιστής, η απάντηση είναι απλή: εξαρτάται από το συμφέρον.

-Οι ΗΠΑ κλείνουν την αγορά τους, για να σώσουν τις δουλειές τους.

-Η Κίνα ανοίγει την αγορά της, για να κυριαρχήσει παγκόσμια.

-Η Ευρώπη το παίζει «ορθολογική», αλλά αρχίζει να προστατεύεται.

-Και η Ελλάδα… προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με όλους.

Άρα, τι έγινε; Γύρισε ο κόσμος ανάποδα; Όχι. Απλώς οι ιδεολογίες ξεθώριασαν και στη θέση τους μπήκε το συμφέρον και η ισχύς. Το εμπόριο, η τεχνολογία, η ενέργεια, όλα είναι πια γεωπολιτικά όπλα. Δεν έχει σημασία τι πιστεύεις – σημασία έχει τι κερδίζεις.

Και κάπως έτσι φτάσαμε να βλέπουμε καπιταλιστές με κρατικές επιδοτήσεις και κομμουνιστές με εμπορικά πλεονάσματα.

Μην το ψάχνεις. Ο κόσμος δεν γύρισε ανάποδα. Απλώς έπεσαν οι μάσκες.